1 Ἰδὼν δὲ τοὺς ὄχλους ἀνέβη εἰς τὸ ὄρος · καὶ καθίσαντος αὐτοῦ προσῆλθαν αὐτῷ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ·
1 Idon de tous ojlous anebe eis to oros. kai kathisantos autou proselthan auto oi mathetai autou.
1 Viendo entonces las multitudes, subió al monte, y habiéndose sentado él, se acercaron a él los discípulos de él.
2 καὶ ἀνοίξας τὸ στόμα αὐτοῦ ἐδίδασκεν αὐτοὺς λέγων ·
2 kai anoixas to stoma autou edidasken autous legon.
2 Y abriendo la boca de él, enseñaba a ellos diciendo:
3 Μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.
3 Makarioi oi ptojoi to pneumati, hoti auton estin he basileia ton ouranon.
3 Felices los pobres en el espíritu, porque de ellos es el reino de los cielos.
4 μακάριοι οἱ πενθοῦντες, ὅτι αὐτοὶ παρακληθήσονται.
4 makarioi oi penthountes, hoti autoi paraklethesontai.
4 Felices los que lloran, porque ellos serán consolados.
5 μακάριοι οἱ πραεῖς, ὅτι αὐτοὶ κληρονομήσουσι τὴν γῆν.
5 makarioi oi praeis, hoti autoi kleronomesousi ten gen.
5 Felices los mansos, porque ellos heredarán la tierra.
6 μακάριοι οἱ πεινῶντες καὶ διψῶντες τὴν δικαιοσύνην, ὅτι αὐτοὶ χορτασθήσονται.
6 makarioi oi peinontes kai dipsontes ten dikaiosynen, hoti autoi jortasthesontai.
6 Felices los hambrientos y sedientos de la justicia, porque ellos serán saciados.
7 μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται.
7 makarioi oi eleemones, hoti autoi eleethesontai.
7 Felices los misericordiosos, porque ellos recibirán misericordia.
8 μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν θεὸν ὄψονται.
8 makarioi oi katharoi te kardia, hoti autoi ton theon opsontai.
8 Felices los puros en el corazón, porque ellos verán a Dios.
9 μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί, ὅτι αὐτοὶ υἱοὶ θεοῦ κληθήσονται.
9 makarioi oi eirenopoioi, hoti autoi huioi theou klethesontai.
9 Felices los que hacen paz, porque ellos hijos de Dios serán llamados.
10 μακάριοι οἱ δεδιωγμένοι ἕνεκεν δικαιοσύνης, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.
10 makarioi oi dediogmenoi heneken dikaiosynes, hoti auton estin he basileia ton ouranon.
10 Felices los perseguidos por causa de justicia, porque de ellos es el reino de los cielos.
11 μακάριοί ἐστε ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καὶ διώξωσιν καὶ εἴπωσιν πᾶν πονηρὸν καθ’ ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ.
11 makarioi este hotan oneidisosin hymas kai dioxosin kai eiposin pan poneron kath’ hymon pseudomenoi heneken emou.
11 Felices son ustedes cuando insulten a ustedes y persigan y digan toda clase de mal contra ustedes mintiendo por causa de mí.
12 χαίρετε καὶ ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐρανοῖς · οὕτως γὰρ ἐδίωξαν τοὺς προφήτας τοὺς πρὸ ὑμῶν.
12 jairete kai agalliasthe, hoti ho misthos hymon polys en tois ouranois. outos gar edioxan tous profetas tous pro hymon.
12 Alégrense y regocíjense, porque la recompensa de ustedes grande es en los cielos, pues así persiguieron a los profetas los antes de ustedes.
13 Ὑμεῖς ἐστε τὸ ἅλας τῆς γῆς · ἐὰν δὲ τὸ ἅλας μωρανθῇ, ἐν τίνι ἁλισθήσεται; εἰς οὐδὲν ἰσχύει ἔτι εἰ μὴ βληθὲν ἔξω ⸃ καταπατεῖσθαι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων.
13 Hymeis este to halas tes ges. ean de to halas moranthe, en tini halisthesetai; eis ouden isjyei eti ei me blethen exo katapateisthai hypo ton anthropon.
13 Ustedes son la sal de la tierra; pero si la sal pierde su sabor, ¿en qué será salada? Para nada tiene fuerza ya sino para ser echada fuera y pisoteada por los hombres.
14 Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου. οὐ δύναται πόλις κρυβῆναι ἐπάνω ὄρους κειμένη ·
14 Hymeis este to fos tou kosmou. ou dynatai polis krybenai epano orous keimene.
14 Ustedes son la luz del mundo. No puede una ciudad esconderse estando sobre un monte.
15 οὐδὲ καίουσιν λύχνον καὶ τιθέασιν αὐτὸν ὑπὸ τὸν μόδιον ἀλλ’ ἐπὶ τὴν λυχνίαν, καὶ λάμπει πᾶσιν τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ.
15 oude kaiousin lyjnon kai titheasin auton hypo ton modion all’ epi ten lyjnian, kai lampei pasin tois en te oikia.
15 Ni encienden una lámpara y la ponen debajo del recipiente medidor, sino sobre el candelero, y brilla a todos los que están en la casa.
16 οὕτως λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσιν τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς.
16 outos lampsato to fos hymon emprosthen ton anthropon, hopos idosin hymon ta kala erga kai doxasosin ton patera hymon ton en tois ouranois.
16 Así brille la luz de ustedes delante de los hombres, para que vean de ustedes las buenas obras y glorifiquen al padre de ustedes el en los cielos.
17 Μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον καταλῦσαι τὸν νόμον ἢ τοὺς προφήτας · οὐκ ἦλθον καταλῦσαι ἀλλὰ πληρῶσαι ·
17 Me nomisete hoti elthon katalysai ton nomon e tous profetas. ouk elthon katalysai alla plerosai.
17 No piensen que vine a destruir la ley o los profetas; no vine a destruir sino a cumplir.
18 ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, ἕως ἂν παρέλθῃ ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ, ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία οὐ μὴ παρέλθῃ ἀπὸ τοῦ νόμου, ἕως ἂν πάντα γένηται.
18 amen gar lego hymin, heos an parelthe ho ouranos kai he ge, iota hen e mia keraia ou me parelthe apo tou nomou, heos an panta genetai.
18 En verdad, porque digo a ustedes, hasta que pasen el cielo y la tierra, ni una jota ni una tilde de la ley pasará hasta que todas las cosas sean hechas.
19 ὃς ἐὰν οὖν λύσῃ μίαν τῶν ἐντολῶν τούτων τῶν ἐλαχίστων καὶ διδάξῃ οὕτως τοὺς ἀνθρώπους, ἐλάχιστος κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν · ὃς δ’ ἂν ποιήσῃ καὶ διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.
19 hos ean oun lyse mian ton entolon touton ton elajiston kai didaxe outos tous anthropous, elajistos klethesetai en te basileia ton ouranon. hos d’ an poiese kai didaxe, outos megas klethesetai en te basileia ton ouranon.
19 Quien entonces desate uno de estos mandamientos, los menores, y enseñe así a los hombres, mínimo será llamado en el reino de los cielos; pero quien haga y enseñe, este grande será llamado en el reino de los cielos.
20 λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι ἐὰν μὴ περισσεύσῃ ὑμῶν ἡ δικαιοσύνη ⸃ πλεῖον τῶν γραμματέων καὶ Φαρισαίων, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν.
20 lego gar hymin hoti ean me perisseuse hymon he dikaiosyne pleion ton grammateon kai Farisaion, ou me eiselthete eis ten basileian ton ouranon.
20 Porque digo a ustedes que si no abunda de ustedes la justicia más que de los escribas y fariseos, no entrarán en el reino de los cielos.
21 Ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη τοῖς ἀρχαίοις · Οὐ φονεύσεις · ὃς δ’ ἂν φονεύσῃ, ἔνοχος ἔσται τῇ κρίσει.
21 Ekousate hoti errethe tois arjaiois. Ou foneuseis. hos d’ an foneuse, enojos estai te krisei.
21 Oyeron que fue dicho a los antiguos: No asesinarás; pero quien asesine será culpable ante el juicio.
22 ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ ὀργιζόμενος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἔνοχος ἔσται τῇ κρίσει · ὃς δ’ ἂν εἴπῃ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ · Ῥακά, ἔνοχος ἔσται τῷ συνεδρίῳ · ὃς δ’ ἂν εἴπῃ · Μωρέ, ἔνοχος ἔσται εἰς τὴν γέενναν τοῦ πυρός.
22 ego de lego hymin hoti pas ho orgizomenos to adelfo autou enojos estai te krisei. hos d’ an eipe to adelfo autou. Raka, enojos estai to synedrio. hos d’ an eipe. More, enojos estai eis ten geennan tou pyros.
22 Pero yo digo a ustedes que todo el que se enoje con el hermano de él será culpable ante el juicio; pero quien diga al hermano de él: Raca, será culpable ante el sanedrín; pero quien diga: Loco, será culpable al fuego de la gehena.
23 ἐὰν οὖν προσφέρῃς τὸ δῶρόν σου ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον κἀκεῖ μνησθῇς ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἔχει τι κατὰ σοῦ,
23 ean oun prosferes to doron sou epi to thysiasterion kakei mnesthes hoti ho adelfos sou ejei ti kata sou,
23 Si entonces ofreces el regalo de ti sobre el altar y ahí recuerdes que el hermano de ti tiene algo contra ti,
24 ἄφες ἐκεῖ τὸ δῶρόν σου ἔμπροσθεν τοῦ θυσιαστηρίου καὶ ὕπαγε πρῶτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου, καὶ τότε ἐλθὼν πρόσφερε τὸ δῶρόν σου.
24 afes ekei to doron sou emprosthen tou thysiasteriou kai hypage proton diallagethi to adelfo sou, kai tote elthon prosfere to doron sou.
24 deja ahí el regalo de ti delante del altar, y ve, primero reconcíliate con el hermano de ti, y entonces viniendo ofrece el regalo de ti.
25 ἴσθι εὐνοῶν τῷ ἀντιδίκῳ σου ταχὺ ἕως ὅτου εἶ μετ’ αὐτοῦ ἐν τῇ ὁδῷ, μήποτέ σε παραδῷ ὁ ἀντίδικος τῷ κριτῇ, καὶ ὁ κριτὴς τῷ ὑπηρέτῃ, καὶ εἰς φυλακὴν βληθήσῃ ·
25 isthi eunoon to antidiko sou tajy heos hotou ei met’ autou en te hodo, mepote se parado ho antidikos to krite, kai ho krites to hyperete, kai eis fylaken blethese.
25 Sé favorable al adversario de ti rápidamente mientras estás con él en el camino, no sea que te entregue el adversario al juez, y el juez al oficial, y seas echado a prisión.
26 ἀμὴν λέγω σοι, οὐ μὴ ἐξέλθῃς ἐκεῖθεν ἕως ἂν ἀποδῷς τὸν ἔσχατον κοδράντην.
26 amen lego soi, ou me exelthes ekeithen heos an apodos ton esjaton kodranten.
26 En verdad digo a ti: No saldrás de ahí hasta que pagues el último cuadrante.
27 Ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη · Οὐ μοιχεύσεις.
27 Ekousate hoti errethe. Ou moijeuseis.
27 Oyeron que fue dicho: No cometerás adulterio.
28 ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ βλέπων γυναῖκα πρὸς τὸ ἐπιθυμῆσαι αὐτὴν ἤδη ἐμοίχευσεν αὐτὴν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ.
28 ego de lego hymin hoti pas ho blepon gynaika pros to epithymesai auten ede emoijeusen auten en te kardia autou.
28 Pero yo digo a ustedes que todo el que mire a una mujer para codiciarla ya adulteró con ella en el corazón de él.
29 εἰ δὲ ὁ ὀφθαλμός σου ὁ δεξιὸς σκανδαλίζει σε, ἔξελε αὐτὸν καὶ βάλε ἀπὸ σοῦ, συμφέρει γάρ σοι ἵνα ἀπόληται ἓν τῶν μελῶν σου καὶ μὴ ὅλον τὸ σῶμά σου βληθῇ εἰς γέενναν.
29 ei de ho ofthalmos sou ho dexios skandalizei se, exele auton kai bale apo sou, symferei gar soi hina apoletai hen ton melon sou kai me holon to soma sou blethe eis geennan.
29 Si el ojo de ti, el derecho, te hace tropezar, sácalo y échalo de ti, porque mejor te es que se pierda uno de los miembros de ti y no todo el cuerpo de ti sea echado a la gehena.
30 καὶ εἰ ἡ δεξιά σου χεὶρ σκανδαλίζει σε, ἔκκοψον αὐτὴν καὶ βάλε ἀπὸ σοῦ, συμφέρει γάρ σοι ἵνα ἀπόληται ἓν τῶν μελῶν σου καὶ μὴ ὅλον τὸ σῶμά σου εἰς γέενναν ἀπέλθῃ.
30 kai ei he dexia sou jeir skandalizei se, ekkopson auten kai bale apo sou, symferei gar soi hina apoletai hen ton melon sou kai me holon to soma sou eis geennan apelthe.
30 Y si la mano de ti, la derecha, te hace tropezar, córtala y échala de ti, porque mejor te es que se pierda uno de los miembros de ti y no todo el cuerpo de ti vaya a la gehena.
31 Ἐρρέθη δέ · Ὃς ἂν ἀπολύσῃ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, δότω αὐτῇ ἀποστάσιον.
31 Errethe de. HOs an apolyse ten gynaika autou, doto aute apostasion.
31 Fue dicho: Quien despida a la mujer de él, dé a ella certificado de divorcio.
32 ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ ἀπολύων ⸃ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ παρεκτὸς λόγου πορνείας ποιεῖ αὐτὴν μοιχευθῆναι, καὶ ὃς ἐὰν ἀπολελυμένην γαμήσῃ μοιχᾶται.
32 ego de lego hymin hoti pas ho apolyon ten gynaika autou parektos logou porneias poiei auten moijeuthenai, kai hos ean apolelymenen gamese moijatai.
32 Pero yo digo a ustedes que todo el que despida a la mujer de él excepto por motivo de inmoralidad la hace cometer adulterio; y quien a una divorciada se case comete adulterio.
33 Πάλιν ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη τοῖς ἀρχαίοις · Οὐκ ἐπιορκήσεις, ἀποδώσεις δὲ τῷ κυρίῳ τοὺς ὅρκους σου.
33 Palin ekousate hoti errethe tois arjaiois. Ouk epiorkeseis, apodoseis de to kyrio tous horkous sou.
33 Otra vez oyeron que fue dicho a los antiguos: No jurarás en falso, sino cumplirás al Señor los juramentos de ti.
34 ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν μὴ ὀμόσαι ὅλως · μήτε ἐν τῷ οὐρανῷ, ὅτι θρόνος ἐστὶν τοῦ θεοῦ ·
34 ego de lego hymin me omosai holos. mete en to ourano, hoti thronos estin tou theou.
34 Pero yo digo a ustedes no jurar en absoluto; ni por el cielo, porque trono es de Dios;
35 μήτε ἐν τῇ γῇ, ὅτι ὑποπόδιόν ἐστιν τῶν ποδῶν αὐτοῦ · μήτε εἰς Ἱεροσόλυμα, ὅτι πόλις ἐστὶν τοῦ μεγάλου βασιλέως ·
35 mete en te ge, hoti hypopodion estin ton podon autou. mete eis HIerosolyma, hoti polis estin tou megalou basileos.
35 ni por la tierra, porque estrado es de los pies de él; ni en Jerusalén, porque ciudad es del gran rey;
36 μήτε ἐν τῇ κεφαλῇ σου ὀμόσῃς, ὅτι οὐ δύνασαι μίαν τρίχα λευκὴν ποιῆσαι ἢ μέλαιναν.
36 mete en te kefale sou omoses, hoti ou dynasai mian trija leuken poiesai e melainan.
36 ni por la cabeza de ti jurarás, porque no puedes un cabello blanco hacer o negro.
37 ἔστω δὲ ὁ λόγος ὑμῶν ναὶ ναί, οὒ οὔ · τὸ δὲ περισσὸν τούτων ἐκ τοῦ πονηροῦ ἐστιν.
37 esto de ho logos hymon nai nai, ou ou. to de perisson touton ek tou ponerou estin.
37 Pero sea la palabra de ustedes: Sí, sí; no, no; y lo que más de esto, del mal procede.
38 Ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη · Ὀφθαλμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦ καὶ ὀδόντα ἀντὶ ὀδόντος.
38 Ekousate hoti errethe. Ofthalmon anti ofthalmou kai odonta anti odontos.
38 Oyeron que fue dicho: Ojo por ojo y diente por diente.
39 ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν μὴ ἀντιστῆναι τῷ πονηρῷ · ἀλλ’ ὅστις σε ῥαπίζει εἰς τὴν δεξιὰν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ καὶ τὴν ἄλλην ·
39 ego de lego hymin me antistenai to ponero. all’ hostis se rapizei eis ten dexian siagona, strepson auto kai ten allen.
39 Pero yo digo a ustedes: No resistir al malo; pero a quien te golpee en la mejilla derecha, vuélvele también la otra.
40 καὶ τῷ θέλοντί σοι κριθῆναι καὶ τὸν χιτῶνά σου λαβεῖν, ἄφες αὐτῷ καὶ τὸ ἱμάτιον ·
40 kai to thelonti soi krithenai kai ton jitona sou labein, afes auto kai to himation.
40 Y al que quiera litigar contigo y tomar la túnica de ti, déjale también el manto.
41 καὶ ὅστις σε ἀγγαρεύσει μίλιον ἕν, ὕπαγε μετ’ αὐτοῦ δύο.
41 kai hostis se aggareusei milion hen, hypage met’ autou dyo.
41 Y a quien te obligue a ir una milla, ve con él dos.
42 τῷ αἰτοῦντί σε δός, καὶ τὸν θέλοντα ἀπὸ σοῦ δανίσασθαι μὴ ἀποστραφῇς.
42 to aitounti se dos, kai ton thelonta apo sou danisasthai me apostrafes.
42 Al que pida de ti, da, y al que quiera tomar prestado de ti, no le vuelvas la espalda.
43 Ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη · Ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου καὶ μισήσεις τὸν ἐχθρόν σου.
43 Ekousate hoti errethe. Agapeseis ton plesion sou kai miseseis ton ejthron sou.
43 Oyeron que fue dicho: Amarás al prójimo de ti y odiarás al enemigo de ti.
44 ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν διωκόντων ὑμᾶς ·
44 ego de lego hymin, agapate tous ejthrous hymon kai proseujesthe hyper ton diokonton hymas.
44 Pero yo digo a ustedes: Amen a los enemigos de ustedes y oren por los que los persiguen,
45 ὅπως γένησθε υἱοὶ τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ ἐν οὐρανοῖς, ὅτι τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους.
45 hopos genesthe huioi tou patros hymon tou en ouranois, hoti ton helion autou anatellei epi ponerous kai agathous kai brejei epi dikaious kai adikous.
45 para que sean hijos del padre de ustedes el en los cielos, porque él hace salir el sol de él sobre malos y buenos, y llover sobre justos e injustos.
46 ἐὰν γὰρ ἀγαπήσητε τοὺς ἀγαπῶντας ὑμᾶς, τίνα μισθὸν ἔχετε; οὐχὶ καὶ οἱ τελῶναι τὸ αὐτὸ ⸃ ποιοῦσιν;
46 ean gar agapesete tous agapontas hymas, tina misthon ejete; ouji kai oi telonai to auto poiousin;
46 Porque si aman a los que los aman, ¿qué recompensa tienen? ¿No hacen también los recaudadores lo mismo?
47 καὶ ἐὰν ἀσπάσησθε τοὺς ἀδελφοὺς ὑμῶν μόνον, τί περισσὸν ποιεῖτε; οὐχὶ καὶ οἱ ἐθνικοὶ τὸ αὐτὸ ⸃ ποιοῦσιν;
47 kai ean aspasesthe tous adelfous hymon monon, ti perisson poieite; ouji kai oi ethnikoi to auto poiousin;
47 Y si saludan a los hermanos de ustedes solamente, ¿qué más hacen? ¿No hacen también los gentiles lo mismo?
48 Ἔσεσθε οὖν ὑμεῖς τέλειοι ὡς ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος τέλειός ἐστιν.
48 Esesthe oun hymeis teleioi hos ho pater hymon ho ouranios teleios estin.
48 Por tanto, sean ustedes perfectos como el padre de ustedes el celestial es perfecto.